Het Leerlooiershuisje aan de Oude Urkhovenseweg 2 is het oudste pand in Tongelre. Daterend uit het begin van de 16e eeuw, wordt het in 1505 voor het eerst expliciet vermeld in historische documenten. In archieven van de Schepenbank van Tongelre wordt het perceel beschreven als een ‘Huysinge mette looijbanck’.

De bijzondere eikenhouten balkconstructie is grotendeels bewaard gebleven, en geeft een mooi beeld van de bouwtechniek uit die tijd. Architectonisch springen de kleine roedenramen met luiken en het sierlijke bovenlicht boven de voordeur in het oog. Het pannendak is afgewerkt met zogenaamde wolfseinden en binnen huisvest het een fraaie, bakstenen haardpartij die ooit de hele ruimte verwarmde. Aan de binnenkant van de schouw zitten nog de haken waaraan vlees gerookt werd.

De naam ‘Leerlooiershuisje’ verwijst naar de leerlooier die hier zijn ambacht uitoefende. Langs het huisje liep een aftakking van de Brauwgraaf, dat stroompje leverde het water dat nodig was voor het looiproces. De Brauwgraaf ontsprong op het terrein achter de Martinuskerk en het Oude Raadhuis. Aan de Loostraat is nog een deel zichtbaar.

Ook andere ambachtslieden vonden onderdak in het pand, zoals een sigarenmaker, een pottenbakker en de kunstschilders Henri en Peter Bol (zoons van Kees Bol). Werken van vader en zonen Bol belandden in tal van privécollecties. Zelfs Frits Philips was een verzamelaar van hun werk.

Rond de jaren ’60 diende het pand als betaalbare atelierwoning voor studenten van de Akademie voor Industriële Vormgeving. De eigenaar, boer Lijten die in Merckthoeve woonde en werkte, verhuurde het via de plaatselijke kapelaan. Eén kamertje fungeerde wekelijks als leesbibliotheekje. Toen het huisje tijdelijk onbewoonbaar werd verklaard, werd er wel eens gefeest door de Tongelrese jeugd.

Eind jaren ‘80 werd het huis bewoond door mevrouw van Dinther. De familie Van Dinther was ook eigenaar van de Merckthoeve en verbouwde die boerderij tot het gelijknamige restaurant. Later namen Carolien en Frank van der Meulen het over. Frank was de laatste bewoner en uitbater van de Merckthoeve. Het huisje, de boerderij en de schuur krijgen opnieuw een woonbestemming. Er wordt daar momenteel druk gebouwd aan Merckthoeve Dorp. gelukkig mét behoud van het historisch erfgoed.