Een verborgen pareltje, zo kan een van de meest in het oog springende exposities van Eindhoven het best worden omschreven. Ietwat achteraf op industrieterrein De Hurk, aan de Looyenbeemd 24, is een fraaie verzameling te zien van allerlei producten uit de rijke geschiedenis van Philips. Wie er een kijkje gaat nemen, kan zich verwonderen over de vlucht die technologie in een dikke eeuw heeft gemaakt.
Door Rob Weekers
Stichting tot Behoud van Historische Philipsproducten, zo heet de organisatie achter de expositie voluit. Waar het Philips Museum aan de Emmasingel het verhaal vertelt van een concern dat begon met de fabricage van gloeilampen en uitgroeide tot een multinational, doet men dat aan de Looyenbeemd eigenlijk ook. Maar dan aan de hand van producten die voor een groot deel werden ontwikkeld in de regio Eindhoven en op een of andere manier een rol hebben gespeeld voor het bedrijf en de samenleving.
Met hart en ziel
De ontwikkeling van wetenschap en technologie heeft vele duizenden Philips producten voortgebracht. De tentoonstelling Philips Historische Producten toont een kleine selectie van de totale verzameling die door de stichting wordt beheerd; lampen, radio’s, televisies, grammofoons, bandrecorders, huishoudelijke apparaten, filmprojectors, computers, medische apparaten en andere zaken.
Sergio Derks en René Trommelen zijn twee van de in totaal 30 vrijwilligers en medewerkers die zich met hart en ziel inzetten om de collectie te onderhouden, én te bewaren voor volgende generaties. Verder willen ze graag dat er mensen over de vloer komen om al dat fraais te komen bekijken. “Een prachtig stuk techniekgeschiedenis.”
Bureau van Anton
Een belangrijk deel van wat te zien is, is afkomstig uit het internationaal Philipsarchief en het archief van Philips Nederland. De grootse verzameling van Philipsproducten in Europa, en waarschijnlijk ook ter wereld, zo is de inschatting van Derks en Trommelen. “Wat er hier wordt tentoongesteld, is slechts een kleine representatie van de gehele collectie.”
Wat zeker tot de vaste waarden behoort, is het originele bureau van Anton Philips uit het begin van de twintigste eeuw met daarop een dictafoon en een mechanische rekenmachine. Ook een maquette waarop te zien is hoe Eindhoven eruit zag in 1891, het jaar dat Gerard Philips in Eindhoven met zijn lampenfabriek begon, trekt de aandacht.
Eindhoven telde in dat jaar nog maar 4.500 inwoners. De komst van Philips naar het stadje -het had stadsrechten- zorgde voor een spectaculaire groei. “Zonder Philips zou Eindhoven er nu heel anders uit hebben gezien, het bedrijf heeft de basis gelegd voor de huidige Brainportregio. Wij laten aan de hand van apparaten de ontwikkeling zien van een bedrijf dat uitgroeide tot een wereldwijde speler.”
Overweldigend
Wat er in die rijke geschiedenis aan producten en uitvindingen van Philips het licht heeft gezien, is duizelingwekkend. René Trommelen: “Er is zóveel gemaakt, dat is eigenlijk onvoorstelbaar. Veel mensen die bij ons een kijkje komen nemen, verbazen zich over de omvang van onze collectie. Overweldigend, zo zijn veel reacties.”
Sergio Derks: “Zeker in de jaren ’50, ’60 en ’70 maakte Philips alles waar een stekker aan zat. wordt wel eens gekscherend gezegd. Maar er is natuurlijk veel meer. Iedereen heeft wel iets van Philips in huis.”
Zo nu en dan krijgen de mensen van het productiearchief een telefoontje uit het buitenland van bedrijven en musea die op zoek zijn naar authentieke gebruiksvoorwerpen. Bijvoorbeeld om te gebruiken als filmattribuut. “Hebben jullie nog een oude radio uit de jaren vijftig, krijgen we dan te horen”, zegt Sergio Derks. “Nou, die hebben we wel, en meer dan één!” René Trommelen: “Zo weet de hele wereld ons te vinden.”
In 1891 zag Philips letterlijk het licht toen Gerard Philips begon met de productie van de gloeilamp. René Trommelen: “Als je die techniek goed beheerste, dan wist je ook veel van elektriciteit en chemische processen, en kon je ook bijvoorbeeld elektronenbuizen maken, zoals röntgenbuizen en radiobuizen. Daarna is er een enorme waaier aan producten ontstaan. Hier zie je daar de weerslag van. Best wonderlijk, al met al.”
Lange weg afgelegd
Sergio Derks: “Neem nu tv, voor ons lijkt het vanzelfsprekend, alsof het er altijd is geweest. Maar hier kom je er achter dat er een tijd is geweest waar dat voor veel mensen nieuw was. Net als bijvoorbeeld elektrisch licht, je draait de knop om en je hebt licht. Wij willen hier laten zien dat er een lange weg is afgelegd. Over tv gesproken, de eerste experimentele televisie-uitzendingen in ons land kwamen in 1948 uit Eindhoven. Weliswaar alleen te zien voor sommige werknemers van Philips, maar ook enkele winkeliers hadden een tv in de etalage staan. Dan stond het publiek met de neus tegen het etalageraam gedrukt. Een wonder van techniek, zo werd dat toen gezien.”
Een avondje lekker voor de buis een voetbalwedstijd kijken, het is allang geen bijzondere bezigheid meer. Dat was in de jaren vijftig van de vorige eeuw wel anders. De eerste voetbalwedstrijd die in ons land live werd uitgezonden was in september 1950 tussen PSV en EVV, het huidige FC Eindhoven. “Niet geheel toevallig”, zegt Trommelen, verwijzend naar de rol die Philips vervulde om de techniek te leveren. Sergio Derks: “Tv werd toen nog beschouwd als een soort radio met bewegend beeld. Die eerste tv’s en ook latere modellen zijn hier te zien. Wie de tentoonstelling wil bekijken of vrijwilliger wil worden, is van harte welkom.”
De expositie is, na een sluiting rond de feestdagen, vanaf 8 januari te bezoeken op iedere maandag, dinsdag, en woensdag van 10.00 tot 15.00 uur. Kijk voor meer informatie op: sbhp.nl