Het lijkt op een militaire operatie van formaat, waarin de hoofdrol is weggelegd voor duizenden lampjes, en een indrukwekkend aantal lichtornamenten. Ieder jaar weer zorgen de mensen van de Lichtjesroute voor een fraai visueel spektakel in de stad, dat de bevrijding van Eindhoven en de Tweede Wereldoorlog als centraal thema heeft. De komende editie is extra speciaal met de viering van 80 jaar bevrijding in het vooruitzicht, bovendien maakt de Lichtjesroute zich op haar 40ste editie.

Door Rob Weekers

“Natuurlijk wordt dit een speciale editie”, zegt voorzitter Ivo Baijens (52). “Maar vernieuwend, nee, dat niet. We bouwen voort op herkenbaarheid en traditie.” Ivo heeft zich samen met twee mensen van het eerste uur, Henk Engels (75) en Tits Bongers (76), even teruggetrokken uit de hectiek. Hoewel alles volgens schema verloopt, zijn de laatste dagen voor 18 september, de start van de Lichtjesroute, traditioneel extra spannend. Op die dag moeten alle lichtjes en ornamenten voor de eerste maal gaan branden, en voordat het zover is, maken de vijftig vrijwilligers van de Lichtjesroute nog even een eindsprint.

Gas geven

“Ik ben er inmiddels wel aan gewend”, zegt veteraan Tits, die voor de veertigste keer zijn steentje bijdraagt. “Een kwestie van nog even gas geven.” Ook Henk twijfelt er niet aan dat ditmaal alles volgens planning gaat. “Het grootste werk hebben we al achter de rug.”

Als de lampjes en ornamenten in volle glorie te bewonderen zijn, gaat er iedere avond een ploeg op pad om te kijken of alles nog naar behoren functioneert. “Als ik ergens de pest aan heb, dan is het wel als er lampjes niet branden”, zegt Tits. “Dan gaan mijn handen jeuken.” Henk: “Als er iets stuk is, dan fiksen we het meteen!”

Onbetaalde baan

Stichting Lichtjesroute vindt onderdak in een voormalige meisjesschool aan de Pastoriestraat. Op het buitenterrein van het onderkomen is het al vroeg in de ochtend een drukte van belang. Vrijwilligers zijn er druk in de weer om een grote feesttent af te breken. Daags ervoor hebben de vrijwilligers op het terrein een barbecue-middag gehouden. “Goed voor de sfeer”, weet voorzitter Ivo. “Maar ook meer dan verdiend, er is de afgelopen tijd hard gewerkt. Ga maar na, de eerste voorbereidingen beginnen al in januari.”

Wie denkt dat het werk de komende week gedaan is, heeft het mis. “We moeten over een maand ook weer alles afbreken. Daar zijn we zo’n vijf weken mee bezig”, verduidelijkt Ivo. “Daar hebben de meeste mensen geen idee van”, zegt Tits. “Eigenlijk is het geen vrijwilligerswerk wat we doen, maar een heuse baan. Alleen onbetaald, helaas.” Henk: “Zo komen we het jaar wel door, hoor.”

Welkom aan geallieerden

De Lichtjesroute zag letterlijk het licht op 18 september 1944. De geallieerden die de stad hadden bevrijd, werden verwelkomd door Eindhovenaren die lichtjes en kaarsen achter hun ramen hadden geplaatst. Een traditie werd geboren, al was er nog geen sprake van een aaneengesloten route met lichtjes door de stad. “Verschil met nu is dat destijds straten en wijken op eigen houtje opereerden”, weet Ivo.

Tot 1969 stond het herdenken van de bevrijding door middel van lichtjes periodiek op de agenda. Bedoeling was om iedere vijf jaar groots uit te pakken. De oliecrisis in 1973 noopte tot energiebesparingen en zorgde ervoor dat de editie van 1974 geen doorgang vond. Van een doorstart kwam het niet meer, totdat een groepje mensen in 1984 het initiatief weer nieuw leven inblies, mede dankzij een oproep in Groot Eindhoven.

Handen uit de mouwen

“Dat bleek een gouden greep”, blikt Tits terug. “Sindsdien hebben we vaste voet aan de grond gekregen.” Ivo: “Niet in de laatste plaats door de trouwe vrijwilligers. We kennen elkaar door en door, zitten elkaar ook vaak te dollen.” De preses heeft het over een ‘familiegevoel’ dat de Lichtjesroute typeert. “Maar als er gewerkt moet worden, gaan de handen uit de mouwen.”

Tits: “Ik doe het met veel plezier. Pak het fietske en ga fluitend naar de school, zoals we ons onderkomen noemen.” Henk kopt de voorzet voor open doel in: “Blijkbaar zijn we niet zo intelligent, we zijn al heel wat jaren blijven zitten.”

Tits en Henk gaan voorlopig nog wel even door met hun werk voor de Lichtjesroute. “Hoewel het soms ook best zwaar kan zijn. In- en uitstappen van de vrachtwagen, het gaat niet meer zo soepel als het ooit ging”, zegt Tits. “Het voordeel is: we hoeven niet naar de sportschool.” Henk is iedere keer weer trots op het eindresultaat. “De Lichtjesroute is voor mij een uit de hand gelopen hobby.”

Koffie

In veertig jaar tijd is er het nodige veranderd. Gloeilampjes maakten plaats voor ledverlichting, en het ijzer van de ornamenten werd voor het grootste deel vervangen door aluminium. Een routekaartje kan tegenwoordig eenvoudig worden gedownload, net als een interactieve digitale audiotour.

Tits merkt op dat sommige mensen een korter lontje hebben gekregen en kwaad worden als een straat eventjes moet worden afgesloten om de ornamenten op te hangen en aan te sluiten. “Maar de meeste mensen zijn positief”, tekent hij er direct bij aan. “Als we bezig zijn, steken veel mensen een duimpje omhoog!” Ivo: “Vaak krijgen de vrijwilligers die in de wijken bezig zijn als blijk van waardering een koffie aangeboden. Da’s toch geweldig!”

Kasteel

Speciale vermelding verdient dit jaar de Eendjesvijver aan het Hendrik de Keyzerplein in de wijk De Barrier waar zoals ook vorige jaren flink is uitgepakt, en waar er ook voor kinderen veel te beleven valt. Nieuw daar is een kasteel van 18 meter lang en 7 meter hoog dat midden in de vijver op steigers staat. Henk: “Dat wordt fantastisch.”

Wanneer het geslaagd is? Tits hoeft er niet lang over na te denken. “Als alles brandt!” Ivo: “Als ik de mensen zie genieten. Een bijzonder moment is iedere keer weer als tijdens het defilé op het Stadhuisplein de lichtjes voor de eerste keer aangaan, dan ben ik zó trots!”

KADER:

De Lichtjesroute is vanaf woensdag 18 september tot en met donderdag 13 oktober na zonsondergang te bewonderen. Het is 22 kilometer lang en vormt van het centrum naar stadsdelen Stratum, Strijp en Woensel een aaneengesloten geheel. De lampen branden op zondag tot en met donderdag van 19.00 tot 22.30 uur; op vrijdag en zaterdag van 19.00 tot 23.30 uur. De route wordt aangegeven door reflecterende borden waarop een pijl en een rode afbeelding van een gloeilamp staat. Zaterdag 21 september staat in het teken van de Fietsavond, waarvoor meer dan 12.000 deelnemers worden verwacht. Kijk hier voor meer info.